IJzerzandsteen en Demergotiek

In Landschapspark de Merode is ijzerzandsteen alomtegenwoordig. De donkere, roestbruine steen dagzoomt rijkelijk langs holle wegen of op de Diestiaanheuvels. Menig bezoeker is verrast door het landschap dat hierdoor ontstond, maar ook door de impact die deze steen had op het erfgoed.

IJzerzandsteen werd eeuwenlang ontgonnen om te gebruiken in historische gebouwen. Je vindt op vele plekken in het landschap nog relicten van de steengroeves.

De donkere steen lag aan de basis van de ‘Demergotiek’, met chocoladebruine kerken en typische ‘speklagen’ van ijzerzandsteen en lichter gekleurde bouwstenen, zoals witte zandsteen (Gobertange) of baksteen. Mooie voorbeelden hiervan zijn de O.L.V.-kerk van Aarschot en de Sint-Servatiuskerk van Herselt.

Wie vanuit Aarschot een tocht onderneemt langs de dorpen van de Demer ziet er de ene kerk na de andere in Demergotiek. De pas gerestaureerde Sint-Pieterskerk in Langdorp staat opnieuw fier te pronken in de Demervallei. Verder stroomopwaarts kom je de bruine kerken van Testelt, Messelbroek en Zichem tegen. In de stad Diest pronkt de Sint-Sulpitiuskerk op de Markt.

Maar ook talrijke kapelletjes, molenhuizen, torens, historische poorten en huisgevels werden gebouwd met deze typische ijzerzandsteen. De abdijkerk van Averbode mag dan wel opgetrokken zijn uit spierwitte Gobertangesteen, de oude ommuring en toegangspoort zijn opgetrokken met ijzerzandsteen. Net zoals de 14de-eeuwse donjon van het kasteel van prins de Merode en de tiendenschuur en poort van de abdij van Tongerlo. Zelfs de witte basiliek van Scherpenheuvel heeft zijmuren van ijzerzandsteen.

Inwoners van Landschapspark de Merode zijn fier op hun ijzerzandsteen. Enkele sierstenen in de tuin, of een oude gekoesterde restant van een muur kom je er dan ook geregeld tegen.